Σημαντικές αλλαγές έρχονται στον Νόμο για τα Υπερχρεωμένα Νοικοκυριά

Από την Λυδία Βεντήρη, Δικηγόρο

Οι τροποποιήσεις επί του γνωστού σε όλους μας Νόμου Κατσέλη, που εισάγονται με τον νέο νόμο 4549/2018, φέρεται να αποσκοπούν στην αποτροπή κατάχρησης του νομικού πλαισίου από στρατηγικούς κακοπληρωτές και στη διόρθωση αστοχιών του νόμου που είτε οδηγούσαν σε αδικίες κατά των οφειλετών ή των πιστωτών είτε εγκυμονούσαν τον κίνδυνο να υποχρεωθεί ο οφειλέτης να καταβάλει ποσά μεγαλύτερα από την ικανότητα αποπληρωμής του που η ίδια η δικαστική απόφαση ρύθμισης των οφειλών του προσδιόριζε. Δευτερευόντως, οι τροποποιήσεις αποβλέπουν κατά την Αιτιολογική Έκθεση του νόμου στη μερική αποσυμφόρηση των Ειρηνοδικείων και κατ’ επέκταση στην επιτάχυνση της διαδικασίας.

Καταρχάς, στο πεδίο εφαρμογής του νόμου 3869/2010 προστέθηκε πρόβλεψη για τους αποδέκτες υπερχρεωμένης κληρονομίας του αρχικού οφειλέτη, οι οποίοι ακόμα κι αν τελούν εν γνώσει της υπερχρέωσης, δε θεωρούνται για αυτό και μόνο το λόγο και χωρίς τη συνδρομή άλλων περιστάσεων δολίως ερχόμενοι σε αδυναμία πληρωμής χρηματικών οφειλών.

Όσον αφορά στο στάδιο κατάθεσης της αίτησης και των λοιπών εγγράφων, στα έγγραφα που πρέπει να συνοδεύουν την κατάθεση της αίτησης προστίθενται : α) δήλωση του οφειλέτη περί άρσης τραπεζικού απορρήτου, υπέρ των πιστωτών του που περιλαμβάνονται στο σχέδιο διευθέτησης οφειλών, σε βάθος πενταετίας πριν την άσκηση της αίτησης έως και την ημέρα συζήτησής της. β)υπεύθυνη δήλωση του οφειλέτη ότι "δεν έχει πτωχευτική ικανότητα'', δηλαδή ότι δεν είναι έμπορος και, σε περίπτωση πρώην εμπόρου, ότι δεν είχε παύσει τις πληρωμές του πριν από την παύση της εμπορίας

Ο αρμόδιος Δικαστής, ήτοι ο Ειρηνοδίκης που παίρνει το φάκελο του αιτούντος αξιολογεί αν, εφόσον, ο οφειλέτης έχει έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα, μπορεί να θεωρηθεί έμπορος και αποφασίζει εάν κατά τα αντίστοιχα στάδια θα μπορεί να διατάξει την απαγόρευση των καταδιωκτικών μέτρων κατά του οφειλέτη. 

Επομένως, η με την κατάθεση και επίδοση της αίτησης στους πιστωτές απαγόρευση λήψης καταδιωκτικών μέτρων κατά του οφειλέτη δε θεωρείται πλέον δεδομένη και  συγκεκριμένα ορίζεται ότι η απαγόρευση αυτή δεν ισχύει, αν ο οφειλέτης έχει ήδη καταθέσει δύο φορές αίτηση υπαγωγής στο ν. 3869/2010 και έχει παραιτηθεί ισάριθμες φορές από αυτήν.

Επίσης, πολύ αυστηρότερο πλαίσιο θέτει πλέον ο νόμος, στην περίπτωση που ο οφειλέτης καθυστερήσει να καταβάλει πάνω από τρεις σε αξία δόσεις που του τάσσει η απόφαση της προσωρινής διαταγής που του έχει ορίσει το Δικαστήριο (το οποίο τάσσει ποσό μηνιαίας δόσης συμμέτρως καταμεριζόμενο στους πιστωτές). Στις περιπτώσεις αυτές, πλέον προβλέπεται αυτοδίκαιη παύση ισχύος της διαταχθείσας αναστολής καταδιωκτικών μέτρων και κάθε άλλου ανασταλτικού μέτρου έναντι όλων των πιστωτών, εφόσον ο θιγόμενος πιστωτής τηρήσει την εξώδικη διαδικασία που ορίζεται στην παράγραφο αυτή, ήτοι επιδώσει στον οφειλέτη εξώδικη όχληση με την οποία τον καλεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του εντός τριάντα ημερολογιακών ημερών.

Εάν, δε, η αρχική αίτηση απορρίφθηκε λόγω δόλου του οφειλέτη ως προς την περιέλευσή του σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών του ή λόγω δόλιας παράβασης του καθήκοντος ειλικρινούς δήλωσης κατά το άρθρο 10 του νόμου, ο οφειλέτης δε θα μπορεί να υποβάλει νέα αίτηση.

Όσον αφορά την αξία της πρώτης κατοικίας του οφειλέτη, για να ληφθεί υπ’ όψιν από το δικαστήριο η εμπορική αξία της κύριας κατοικίας, αντί της αντικειμενικής, πρέπει να υποβληθεί σχετικό αίτημα για διορισμό πραγματογνώμονα. Επίσης, από το Δικαστήριο τίθεται ανώτατο όριο αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας, ως μία από τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά για την προστασία αυτής.

Σε περίπτωση που όντως γίνει δεκτό από το δικαστήριο το αίτημα του οφειλέτη για την προστασία της κύριας κατοικίας του, το δικαστήριο κατανέμει το ποσό με τέτοιο τρόπο και σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νόμος, ώστε το συνολικό ποσό να μην υπερβαίνει την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη, διασφαλίζοντας ότι οι πιστωτές δεν θα βρεθούν σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης. Η εν λόγω ρύθμιση, φροντίζει για την εξασφάλιση των συμφερόντων κυρίως της πλευράς των πιστωτών.

Παράλληλα, εισάγεται το ήδη προβλεπόμενο βοήθημα της συνεισφοράς του Ελληνικού Δημοσίου, προβλέποντας τη δυνατότητα των ίδιων των πιστωτών να υποβάλλουν αίτηση μερικής κάλυψης του ποσού της μηνιαίας καταβολής του σχεδίου διευθέτησης οφειλών προς τη Διοίκηση για  λογαριασμό του οφειλέτη, μετά την παρέλευση τριάντα ημερών από τη δημοσίευση της δικαστικής απόφασης.

(πηγή: ΑΑΔΕ ''ΠΟΛ 1122/26-6-2018'')

Είναι σαφές ότι οι νέες τροποποιήσεις που εισάγονται μέσω του προσφάτως ψηφισθέντος Πολυνομοσχεδίου στον νόμο 3869/2010 δυσχεραίνουν σε πολλές περιπτώσεις την υπαγωγή του πολίτη στις ευνοϊκές διατάξεις του νόμου και αυστηροποιούν ιδιαιτέρως το πλαίσιο κρίσης επί των εκκρεμών αιτήσεων αφήνοντας να εννοηθεί ότι ολοένα και περισσότερες θα απορρίπτονται για τυπικούς ή ουσιαστικούς λόγους.