Αναγνώριση πατρότητας τέκνου

Από την Λυδία Βεντήρη, δικηγόρο παρ'Εφέταις  www.cozac.gr 

Πρόκειται για ένα θέμα που είναι ιδιαίτερα επίκαιρο στις μέρες μας καθώς πλέον πολλά παιδιά γεννιούνται εκτός γάμου και ως εκ τούτου η πατρότητά τους αμφισβητείται.

Όταν ανακύπτει το θέμα της αναγνώρισης ενός παιδιού που μπορεί φυσικά να γίνει και μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος από τη γέννησή του, τα νομικά θέματα που προκύπτουν είναι τα εξής:

Η αναγνώριση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) εκούσια, με σύνταξη  συμβολαιογραφικής πράξης ή διαθήκης, β) δικαστικά με άσκηση αγωγής αναγνώρισης της πατρότητας. 

Όσον αφορά στην εκούσια αναγνώριση, ο πατέρας μπορεί να αναγνωρίσει ως δικό του το τέκνο που γεννήθηκε χωρίς γάμο, εφόσον συναινεί σ’ αυτό και η μητέρα. Αν η μητέρα έχει αποβιώσει ή στερείται δικαιοπρακτικής ικανότητας, η αναγνώριση γίνεται μόνο με τη δήλωση του πατέρα. Αν έχει πεθάνει ο πατέρας ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση μπορεί να γίνει από τον παππού ή τη γιαγιά της πατρικής γραμμής. 

Ο τύπος που απαιτείται για να λάβει χώρα η αναγνώριση είναι ο συμβολαιογραφικός ή η διαθήκη. Η συναίνεση της μητέρας γίνεται επίσης με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου, η οποία συνήθως περιλαμβάνεται στο ίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο όπου έγινε η δήλωση αναγνώρισης του πατέρα. Αμφότερες οι παραπάνω δηλώσεις δεν ανακαλούνται. Επιίσης, οι δηλώσεις αυτές γίνονται μόνο αυτοπροσώπως, και οι δηλούντες δεν μπορούν να εκπροσωπηθούν από τρίτα πρόσωπα. 

Αποτέλεσμα της εκούσιας αναγνώρισης τέκνου είναι ότι το τελευταίο αποκτά ως προς όλα τη νομική θέση τέκνου γεννημένου εντός γάμου. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται ότι το τέκνο θα έχει όλα τα νόμιμα κληρονομικά δικαιώματα απέναντι στον πατέρα του αλλά και σε όλη τη συγγενική του γραμμή. Το τέκνο έχει ακόμη αξίωση καταβολής διατροφής από τον πατέρα του αλλά και από τους ανιόντες του τελευταίου. 

Η προθεσμία για την προσβολή της πατρότητας από το ίδιο το τέκνο είναι δύο χρόνια μετά την ενηλικίωσή του. Γενικότερα, για τα λοιπά πρόσωπα που νομιμοποιούνται να προσβάλλουν την αναγνώριση, η προθεσμία της προσβολής είναι τρεις (3) μήνες αφότου έλαβαν γνώση της αναγνώρισης ή σε κάθε περίπτωση αν περάσουν δύο (2) χρόνια από την αναγνώριση. 

Όσον αφορά στην αναγνώριση της πατρότητας διά της δικαστικής οδού, τη σχετική αγωγή νομιμοποιούνται να εγείρουν: i) το ίδιο το τέκνο, ii) η μητέρα αυτού, iii) ο βιολογικός πατέρας του ανηλίκου τέκνου (εφόσον η μητέρα αρνείται να δώσει τη συναίνεσή της σε εκούσια αναγνώριση), iv) οι γονείς του βιολογικού πατέρα (εφόσον αυτός έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα). 

Η αγωγή αναγνώρισης που εγείρει η μητέρα στρέφεται κατά του βιολογικού πατέρα ή των κληρονόμων αυτού και ασκείται για τον εαυτό της ατομικά και όχι για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου. Η προθεσμία για την άσκησή της είναι αποσβεστική και διαρκεί πέντε (5) έτη από τον τοκετό. 

Αντίστοιχα, η αγωγή αναγνώρισης που ασκείται από το ίδιο το τέκνο αυτοπροσώπως μετά την ενηλικίωσή του στρέφεται κατά του βιολογικού του πατέρα που δεν το έχει αναγνωρίσει ή των κληρονόμων αυτού. Προθεσμία για την έγερση αγωγής αναγνώρισης εκ μέρους του ενηλίκου πλέον τέκνου είναι ένας (1) χρόνος από την ενηλικίωσή του.    

Ακολούθως, ο πατέρας του ανηλίκου τέκνου ή οι ανιόντες αυτού μπορούν σε περίπτωση που η μητέρα αρνείται να συναινέσει στην εκούσια αναγνώριση του τέκνου, να προβούν σε άσκηση αγωγής αναγνώρισής του, η οποία στρέφεται κατά της  μητέρας. Η προθεσμία για την άσκηση της αγωγής είναι δύο (2) χρόνια από τότε που η μητέρα αρνήθηκε την αναγνώριση και είναι αποσβεστική.

 Συμπερασματικά, ο νόμος παρέχει εναλλακτικές λύσεις στο θέμα της αναγνώρισης της πατρότητας ενός τέκνου όταν η πατρότητά του αμφισβητείται ή όταν έχει γεννηθεί εκτός γάμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο νόμος εμπλέκει στη διαδικασία αναγνώρισης του τέκνου και στους ανιόντες συγγενείς από τη μεριά του πατέρα αλλά και στο ίδιο το τέκνο εφόσον ενηλικιωθεί, ανάλογα βέβαια πάντα τις περιστάσεις.